Omurga bölgesinde bulunan intervertebral disklerin hasar görmesi ve dışarı doğru sıkışması sonucu ortaya çıkan bir sağlık durumuna bel fıtığı denir. Omurga, omur kemiklerinin arasında yer alan yastık benzeri disklerle desteklenir. Bu diskler, yumuşak bir jel benzeri çekirdek (nükleus pulposus) ve sert bir dış tabaka (anulus fibrozus) içerir. Hastalık, anulus fibrozusun dış tabakasının zayıflaması veya yırtılması sonucu, çekirdeğin dışarıya doğru sızması veya sarkması ile meydana gelir. Bu durum, omur sinirleri üzerinde baskıya neden olabilir ve bel ağrısı, bacak ağrısı, uyuşma, karıncalanma ve kas güçsüzlüğü gibi semptomlara yol açabilir. Genellikle ani ve şiddetli sırt ağrısı veya bacak ağrısı ile karakterizedir ve bu ağrılar bazen uzun sürebilir. Aktiviteler sırasında, özellikle de bel bölgesine ani bir zorlama yapıldığında semptomlarda artış görülür. Hastalığın teşhisi, tipik olarak fizik muayene, görüntüleme yöntemleri (MRI, bilgisayarlı tomografi) ve belirtiler ile semptomlar temel alınarak konulur.
Sebep Olan Faktörler Nelerdir?
Bel fıtığı görülmesine sebep olan faktörler arasında yaş, genetik yatkınlık, fiziksel aktivite, sedanter yaşam tarzı, obezite, sigara içmek, travma ve yaralanmalar, duruş bozuklukları, meslek ve iş yer almaktadır. Yaş ilerledikçe, disklerin elastikiyeti ve su içeriği azalır, böylece hastalığın riski artar. Ailede hastalığın öyküsü olan bireylerde risk daha yüksek olabilir. Ağır kaldırma, ani ve yanlış hareketler, düzensiz spor yapma ve yanlış vücut mekaniği, riski artırabilir. Sürekli oturma ve hareketsiz bir yaşam tarzı, bel kaslarının zayıflamasına ve disklerin daha fazla baskıya maruz kalmasına neden olabilir. Fazla kilo, bel bölgesine ekstra yük bindirerek disklerin aşınmasına ve bel fıtığı oluşumuna yol açabilir. Sigara içmekte disklerin beslenmesini etkileyerek ve dolaşımı bozarak hastalığın oluşumuna sebebiyet verir. Düşme, araba kazası veya spor aktiviteleri sırasında alınan darbeler, bel bölgesinde disklerde yırtılmalara yol açabilir. Yanlış duruş, omurganın dengesini bozar ve riski arttırır. Ağır fiziksel işlerde çalışmak, bel bölgesine sürekli yük bindirerek hastalığın oluşmasına sebebiyet verir. Hastalığa neden olan faktörler karmaşık olabilir ve farklı kişilerde farklı kombinasyonlarla etkili olabilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bel fıtığı tedavisi, genellikle belirtilerin şiddetine, fıtığın büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Tedavi yöntemleri arasında istirahat, fizik tedavi, ilaç tedavisi, enjeksiyon tedavisi, egzersizler, chiropraktik tedavi, ameliyat yer almaktadır. Hastalığın belirtileri şiddetliyse, doktorlar genellikle hastaya ağrı ve basıncın azalması için istirahat etmesini önerirler. Bu süreçte omurganın daha az baskıya maruz kalmasına yardımcı olur. Fizik tedavi, hastalığın tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Fizyoterapistler, omurga etrafındaki kasları güçlendiren ve esnekliği artıran egzersizler ve tedavi teknikleri uygulayarak ağrıyı azaltmaya ve hareket kabiliyetini geliştirmeye çalışır. Ağrı ve iltihaplanmayı hafifletmek için doktorlar ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve steroid gibi ilaçları reçete edebilirler. Hastalara bazı durumlarda epidural steroid enjeksiyonları yapılabilir. Bu enjeksiyonlar, sinirlerin etrafındaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir ve ağrıyı geçici olarak hafifletebilir. Düzenli olarak yapılan bel kaslarını güçlendiren ve esnekliği artıran egzersizler, bel fıtığı tedavisinde önemli bir rol oynar. Ancak, yanlış yapılan egzersizler veya aşırı zorlayıcı egzersizler belirtileri kötüleştirebilir. Bu nedenle, bir fizyoterapist rehberliğinde yapılması önemlidir. Chiropraktörler, omurgayı hizalayarak ve manipüle ederek hastalığın semptomlarını azaltmaya çalışabilirler. Şiddetli ağrı ve diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kalması durumunda, doktorlar cerrahi seçeneği değerlendirebilirler. Ameliyat, sinir sıkışmasını azaltmayı ve disk materyalini düzeltmeyi amaçlar. En uygun yöntem hastanın bireysel durumu ve semptomlarına bağlı olarak değişebilir.