Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?
Genel
0 25 Temmuz 2023

Çocukluk döneminde başlayan ve dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirgin özelliklerle kendini gösteren hiperaktivite bozukluğu bir nörogelişimsel bozukluktur. DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Mental Bozukluklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tarafından “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu” (DEHB) olarak adlandırılır.

Belirtileri Nelerdir?

Hiperaktivite bozukluğu belirtileri üç ana kategori altında toplanır. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Dikkatle ilgili belirtilerde dikkatin kolayca dağılması ve odaklanmada güçlük çekme, görevleri tamamlamakta güçlük ve hemen sıkılma, sık unutkanlık, eşyaları kaybetme, dikkati gerektiren görevleri organize etmede ve planlamada zorluk, detayları gözden kaçırma ve hatalı iş yapma belirtileri yer almaktadır. Hiperaktivite ve istirahatsızlık belirtileri ise hareket halinde durmakta zorluk, sürekli kıpır kıpır olma, oturmakta zorluk, yerinde duramama, sessizce oyun oynamak veya aktivitelerde bulunmakta zorlanma, konuşurken sırayı beklemekte zorluk ve başkalarının sözünü kesme, yerine göre uygun olmayan davranışlar sergileme şeklindedir. Dürtü kontrolü belirtileri arasında aniden tepki verme, düşünmeden davranma, sırasını bekleyememe, sabırsızlık, başkalarının sözünü kesme veya onları bölme yer almaktadır. Bu belirtiler, çocuğun ya da yetişkinin sosyal, akademik veya işlevsel alanlarda günlük yaşamını etkileyebilir.

Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Sebep Olan Faktörler Nelerdir?

Kişilerde hiperaktivite bozukluğu görülmesinin sebebi net olarak bilinmese de bazı faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler arasında genetik faktörler, beyin kimyası, beyin yapısı ve fonksiyonları, gebelik ve doğum komplikasyonları, çevresel faktörler, sigara ve alkol kullanımı yer almaktadır. Genetik yatkınlık, DEHB’nin gelişimi için önemli bir rol oynar. Ailede DEHB öyküsü olan çocukların bu bozukluğa yakalanma riski daha yüksektir. Beyinde dopamin ve noradrenalin gibi kimyasalların düzeyi, dikkat ve dürtü kontrolünde önemli bir rol oynar. Bu kimyasallardaki dengesizlikler de hastalıkla ilişkilendirilebilir. Bu hastalığa sahip bireylerin beyin yapıları ve fonksiyonları, normal bireylere göre farklılık gösterebilir. Beynin frontal lobunun, özellikle de prefrontal korteksinin, dürtü kontrolü ve dikkat süreçlerinde rolü olduğu düşünülmektedir. Prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı, anne karnında maruz kalınan toksinler gibi gebelik ve doğumla ilgili komplikasyonlar da hastalığın riskini arttırabilir. Bazı çevresel etmenlerin, özellikle erken çocukluk döneminde, hastalığın gelişimi üzerinde etkisi olabilir. Stresli yaşam olayları, beslenme düzeni, düşük sosyoekonomik durum gibi faktörler bu etmenlere örnek olarak gösterilebilir. Anne karnında sigara içme veya alkol kullanımı gibi zararlı maddelere maruz kalmakta riski artırabilir.

Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Bu hastalığın tedavisi, çeşitli yaklaşımları içeren kapsamlı bir tedavi planını gerektirir. Tedavi genellikle ilaç tedavisi, davranış terapisi ve eğitim desteğinin bir kombinasyonunu içerir. Tedavi süreci, bireyin belirtileri ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır. Hiperaktivite bozukluğu tedavisinde kullanılan en yaygın ilaçlar, metilfenidat ve amfetamin türevleridir. Bu ilaçlar, beyindeki kimyasalların (noradrenalin ve dopamin gibi) düzeyini düzenleyerek dikkat süresini ve dürtü kontrolünü artırmaya yardımcı olurlar. İlaçlar, belirtiler üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir, ancak her birey farklıdır ve tedaviye nasıl yanıt vereceğini bilmek için dikkatli bir takip gereklidir. Davranış terapisi, DEHB semptomlarının yönetilmesine yardımcı olmak için öğrenme ve davranış değişikliği tekniklerini içerir. Çocuklar ve yetişkinler için bireysel terapi, aile terapisi veya grup terapisi gibi çeşitli yaklaşımlar kullanılabilir. Bu terapiler, dikkat ve dürtüsellik gibi DEHB semptomlarını kontrol etme becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir ve olumlu davranışları ödüllendirmeyi içerebilir. Çocuklar için uygun eğitim desteği önemlidir. Sınıf içinde öğretmenler, öğrencinin ihtiyaçlarına uygun eğitim planları geliştirebilir ve ders içinde daha fazla odaklanmasına ve başarılı olmasına yardımcı olacak stratejileri uygulayabilir. Semptomların yönetilmesine yardımcı olmak için yaşam tarzı değişiklikleri de faydalı olabilir. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve düzenli uyku gibi faktörler, genel sağlığı ve dikkati olumlu yönde etkileyebilir. Hiperaktivite bozukluğu tedavileri multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve uzman bir sağlık ekibi tarafından yönlendirilmelidir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir