Bilimsel adıyla diyabet, vücuttaki kan şekerinin (glukoz) düzeyinin yüksek olduğu bir durumdur. Şeker hastalığı, pankreasın yeterli miktarda insülin hormonu üretemediği veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamadığı durumlarda ortaya çıkıyor. Tip 1 diyabet, genellikle çocukluk veya gençlik döneminde başlar ve pankreasın insülin üretme yeteneğinin tamamen kaybolduğu bir durumdur. Hastalar, yaşamları boyunca günlük insülin enjeksiyonları yapmak zorunda kalıyor. Tip 2 diyabet, genellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıkıyor ve vücudun insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucunda kan şekerinin yükselmesine neden oluyor. Obezite, fiziksel aktivitenin eksikliği, beslenme alışkanlıkları, genetik yatkınlık ve yaşam tarzı faktörleri gibi birçok etkene bağlı olabiliyor. Bu tür genellikle diyet, egzersiz, kilo verme ve bazen oral antidiyabetik ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Bazı durumlarda insülin enjeksiyonları da gerekebilir. Hastanın bu durumu kontrolsüz bırakması ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Yüksek kan şekerinin uzun süreli etkileri arasında kalp hastalığı, böbrek hastalığı, göz sorunları, sinir hasarı ve cilt sorunları bulunabilir.
Sebep Olan Faktörler
Diyabetin ortaya çıkmasında birçok faktör rol oynuyor. Bunlardan bazıları genetik yatkınlık, obezite, insülin direnci, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, yaş, gebelik ilişkili diyabet, olarak biliniyor. Ailede şeker hastalığı bulunan bireylerin bu hastalığa yakalanma risklerinin daha yüksek olduğu gözlemleniyor. Obezite ile vücutta biriken yağ dokusu, insülinin etkin bir şekilde çalışmasını engelleyebiliyor ve kan şekeri düzeylerini yükseltebiliyor. İnsülin direnci ise, vücudun ürettiği insülini etkin bir şekilde kullanamamaya sebebiyet veriyor bu durum tip 2 diyabetin gelişimine yol açıyor. Fiziksel aktivitenin azalması, hareketsiz bir yaşam tarzı sürdürmek, riski arttırıyorken düzenli egzersiz yapmamak, vücudun glikozu kullanma ve insülin direncini azaltma yeteneğini olumsuz etkileyebiliyor. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, işlenmiş gıdalar, şekerli içecekler, fastfood ve doymuş yağ içeren gıdalar tüketmekte hastalığın riskini arttırıyor. Dengesiz bir diyet kan şekerinin kontrolünü zorlaştırıyor. Bu sebepten dolayı hastalığı taşıyan kişilerin diyetisyene danışarak sağlıklı beslenme programı hazırlatmaları gerekiyor. Yaş ilerledikçe şeker hastalığı riski artıyor , genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde tip 2 diyabet daha sık görülüyor. Gebelik ilişkili diyabet ise genellikle hamilelik sırasında ortaya çıkan bir türdür. Hormonlar, insülinin etkinliğini azaltabiliyor ve kan şekerinin yükselmesine neden olabiliyor . Gebelikte hasta olan kadınlar, ileride tip 2 diyabet geliştirme riski taşıyor.
Tedavisi Var Mıdır?
Şeker hastalığı tedavisi, hastanın tipine, şiddetine ve bireysel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Genellikle uygulanan tedavi yöntemleri arasında eğitim, beslenme planı, fiziksel aktivite, ilaç tedavisi, kan şekerinin izlenmesi ve komplikasyonların yönetimi yer alıyor. Hastalara kan şekeri izleme, insülin enjeksiyonları veya oral antidiyabetik ilaçların kullanımı, sağlıklı beslenme, egzersiz ve komplikasyonları yönetme konularında eğitim verilir ve hastalığı anlamaları ve günlük yaşamlarında doğru kararlar almaları sağlanırsa tedavide güzel sonuçlar elde edilebilir. Sağlıksız beslenmenin yerini sağlıklı beslenme alırsa hastalığın kontrol altına alınması da kolaylaşır. Hastalar şeker hastalığı sürecinde kan şekerini dengede tutmak için karbonhidrat, protein ve yağ alımına dikkat etmelidirler.